Հավաքից Հավաք | Տարեկան Հաշվետվություն

Կրթահամալիրի հիմնը

Հետաքրքիր հարցեր

Մայրենի լեզվի համաշխարհային օր | International day of native language

Մշո Ճառընտիր

Քեզ ասեմ, այր քաջ Արտաշէս | Գրաբարյան օրեր

Ձայնագրությունը ներքևում↓

Խաչատուր Աբովյան|Նոր ժամանակի հայ ազդարարը

 

Խաչատուր Ավետիքի Աբովյան գրող, մանկավարժ, ազգագրագետ, հասարակական գործիչ: Նրան համարում են աշխարհաբար գրականության հիմնադիր: Նա ծնվել է Երևանին կից Քանաքեռ գյուղում 1804-1805 (այս թվերը իր գերմանացի ընկերոջը գրված գերմաներեն նամակից է վերցված սակայն կա նաև այլ վարկածներ՝ 1806,1809) թվականի հոկտեմբերի տասնհինգին: Ազգանունը որ կրում է իր նախապապ նահապետական տոհմի հայր Աբովից է գալիս: Աբովը բավականին հարգված է եղել Քանաքեռում:

1819-ին ծնողները նրան տանում են Էջմիածին՝ վանական դպրոց Եփրեմ Ա Ձորագեղցու մոտ: 1822-ին Անտոն եպիսկոպոսի մոտ ուսում առնելուց հետո մեկնում է Թիֆլիս հայկաբան Պողոս Վարդապետի մոտ սովորելու և 1824 թվականին  մտնում է Ներսիսյան դպրոց՝ Ներսես Աշտարակեցու մոտ ու սովորում մինչ 1826: Այնտեղ սովորում է հայոց լեզու, ռուսերեն, պարսկերեն, մասամբ ֆրանսերեն, կրոնագիտություն,
ճարտասանություն, պատմություն, տրամաբանություն և այլն:

Աշխատիլ, տքնիլ, պայքարիլ` միայն և միայն ժողովրդիս և մարդկության համար…Ես երբեք չեմ կարող ապրիլ առանց Աբովյանի…

                                                                                                                                       Կոմիտաս

1829-ին Նա Էստոնացի գիտնական Ֆրիդրիխ Պարրոտի հետ բարձրանում է Արարատը որպես թարգմանիչ և հանգամանքներին ծանոթ մարդ: Հետագայում Խաչատուր Աբովյանը ուզում է մեկնել Վենետիկի Սուրբ Ղազարի միաբանություն և այդ պատճառով գնում է Հաղպատ կաթողիկոսից թույլտվություն ստանալու սակայն իր մտադրությունը չի իրականացնում: Ֆրիդրիխ Պարրոտը վերադառնալով Դորպատ իր և իր հոր Գևորգի միջնորդությամբ Աբովյանին կանչում է ուսման Դորպատի համալսարանում: 1830-1836 թվականներին սովորում է այնտեղ:

Ֆրիդրիխ Պարրոտ

Խաչատուր Աբովյան

Սովորել ավարտելուց հետո վերադառնում է հայրենիք լի հասարակական,մանկավարժական ու ստեղծագործական բարեփոխումների նպատակներով: Աբովյանը մանկավարժական իր գաղափարներով ուզում է դպրոց բացել Էջմիածնում որտեղ կլինեն լուսավորիչ ուսուցիչներ և եկեղեցականներ:Կաթողիկոս Հովհաննես Կարբեցին իր հակակրանքի պատճառով չի թողում Աբովյանին կառուցել այդ դպրոցը քանի որ կաթողիկոսը առաջադիմության ու լուսավորության դեմ էր պայքարում: Էջմիածնի մերժումից հետո նա հասկանում է որ արքունի դպրոցը ուր ստիպված ոտք է դնում իր երազածը չէ.

«Ստիպեալ ի չքավորութենէ, մտի ի պաշտօն արքունի, զոր ոչն երբեք կամէի»

                                                                                                               Խաչատուր Աբովյան

Աբովյանը շատ մանկավարժական նորարարություններ է բերում որոնք մինչ այժմ արդի են ու կարևոր: 1837-ին նա աշխատանքի է անցնում Թիֆլիսի գավառական դպրոցում որպես տեսուչ և ուսուցիչ այնտեղ մասամբ կարողանում է իրականացնել իր երազանքները: Այնտեղ նա դասավանդում էր ռուսերեն, ֆրանսերեն, պատմություն աշխարհագրություն և թվաբանություն: Նա իր մանկավարժության հիմքում դնում էր հայրենասիրությունը, ազգային ինքնաճանաչողությունը և լուսավորչությունը:Նա առաջարկում էր ժողովրդայնացնել դպրոցը ու մատչելի, կիրառելի դարձնել այն սովորողների համար:

Բառարանի տեսակները

Բառարանային մեգաֆլեշմոբյան նյութ

Կաղանդի ծառ մը

Թարգմանություն Գրաբարից

Ձմեռ էանց, անձրևք անցին և գնացեալ մեկնեցան: Ծաղիկք երեւեցան յերկրի մերում.ժամանակ եհաս յատանելոյ. Ձայն տատրակի լսելի եղև յերկրի մերում. Թզենի արձակեաց զբողբոջ իւր. Որթք մեր ծաղկեալք ետուն զհոտս իւրեանց: Արի՛ ե՛կ, մերձաւոր իմ, գեղեցիկ իմ, աղաւնի իմ:…Երևեցո՛ ինձ զերեսս քո և լսելի արա ինձ զբարբառ քո. Զի բարբառ քո քաղցր է և տեսիլ քո գեղեցիկ:

Ձմեռը անցավ, անձրևները անցան և գնացին, մեկնեցին:Ծաղիկները երևացին մեր երկրում.ժամանակը հասավ էտելու. Ձայնը տատրակի լսելի դարձավ մեր երկրում.Թզենին արձակեց բողբոջները իր,Որթերը մեր ծաղկեցին՝ տվեցին հոտը իրենց:Արի՛ ե՛կ, իմ մերձավոր, իմ գեղեցիկ, իմ աղավնի…Ցու՛յց տուր ինձ երեսը քո և լսելի արա բարբառը քո. Բարբառը քո քաղցր է և տեսքը քո գեղեցիկ

Թարգմանություն Գրաբարից

Լուարուք զի ասացաւ.  ակն ընդ ական, և ատամն ընդ ատաման: Այլ ես ասեմ ձեզ՝
մի՛ կալ հակառակ չարին. այլ եթէ ոք ածիցէ ապտակ յաջ ծնօտ քո՝ դարձո նմա  և միւսն: Եւ որ կամիցի ոք դատել եւ առնուլ զշապիկս քո,  թո՛ղ նմա եւ զբաճկոն քո: Եվ որ տարապարհակ վարիցէ զքեզ մղոն մի, ե՛րթ ընդ նմա և երկուս: Որում խնդրէ ի քէն՝ տո՛ւր, եւ որ կամի փոխ առնել ի քէն՝ մի՛ դարձուցանէր զերեսս:

 

Լսեք, քանի որ ասաց. աչքի դիմաց աչք, և ատամի դիմաց ատամ:Մի բան ասեմ ձեզ,չարին հակառակ մի կանգնեք, կամ եթե մի ոք ձեր աջ այտին ապտակ կհասցնի՝մյուս այտը դարձեք դեպի նա:Եվ եթե մեկը կկամենա դատել և  առնել ձեր շապիկը, դրա հետ թող վերցնի ձեր բաճկոնը:Եվ եթե անպատճառ ձեզ մի մղոն կվարի երկրոորդն էլ գնա նրա հետ:Ով կխնդրի քեզնից՝ տուր, և ով կամենում է պարտք անել քեզնից՝ մի՛ երես դարձրու նրանից